سلامت روانی کودکان در فضای مجازی همواره در خطر است زیرا آزار و اذیت سایبری با پیامدهای روانی و اجتماعی منفی قابل توجهی در کودکان و جوانان همراه است و آن را به یک نگرانی جدی برای سلامت عمومی تبدیل می کند.
پیش از آنکه بتوانیم سلامت روانی کودکان در فضای مجازی را تضمین کنیم، باید رابطه بین آزار و اذیت سایبری و پیامدهای ذهنی و روانی در کودکان را بررسی کنیم.
دستگاه های الکترونیکی مجهز به اینترنت بخش مرکزی زندگی بسیاری از افراد، به ویژه کودکان و کودکان را اشغال می کنند. از استفاده از رایانه و تلفن های هوشمند برای کارهای مدرسه و بازی گرفته تا ارتباط با دوستان از طریق رسانه های اجتماعی همگی زندگی کودک و سلامت روانی او را تحت شعاع قرار می دهند.
مفهوم سلامت روانی کودکان
اصطلاح سلامت روانی به معنای داشتن رفتار متعادل و مطابق با معیارها و هنجارهای اجتماعی است، به طوری که افراد ضمن شناخت واقعیت ها بتوانند رفتاری به اصطلاح طبیعی از خود نشان دهند. منظور از سلامت روانی کودکان عدم وجود رفتارهای ناخوشایند و ناسالم در کودکان می باشد. برخی شاخص های سلامت روانی در کودکان عبارتند از:
- داشتن قابلیت برقراری ارتباط با دیگران
- احساس رضایت از داشتن ارتباط با دیگران
- عشق و محبت نسبت به دیگران
- قابلیت مسولیت پذیری و انجام وظایف
عوامل تهدید کننده و سلامت روانی کودکان در فضای مجازی
استفاده بیش از حد از فضای مجازی می تواند سلامت روانی کودکان را به خطر بیاندازد. بعضی از این تاثیرات منفی عبارتند از:
افسردگی
استفاده بیش از حد از فضای مجازی به جای گذراندن وقت با همسن و سالان و دوستان موجب بروز افسردگی در کودکان می شود.
اضطراب
یکی دیگر از خطرات فضای مجازی، ایجاد دلهره و اضطراب است که می تواند ناشی از تماشای محتوای نادرست یا خطر آشنایی با افراد دارای سوء نیت باشد.
عزت نفس پایین
در شرایطی که کودکان خود را با تصویر غیر واقعی در فضای مجازی مقایسه می کنند و از اینکه خود شبیه آنها نیستند غبطه می خورند، فعالیت در فضای مجازی می تواند باعث کاهش عزت نفس آنها و به خطر افتادن سلامت روانی آنها گردد.
خودکارآمدگی کمتر
اعتیاد به اینتر باعث عدم باور توانایی های خود در کودکان و در پی آن خود کارآمدی کمتر در آنها می شود.
کاهش انگیزه برای تعامل با دیگران
کودکانی که به استفاده بیش از حد از فضای مجازی معتاد شده اند، انگیزه کمتری برای تعامل با دیگران دارند و این موضوع می تواند تهدیدی برای تعاملات و روابط اجتماعی آنها باشد.
جنبه های بحران آفرین برای سلامت روانی کودکان در فضای مجازی
از دست دادن هویت دینی و ارزش های شخصیتی در مواجه با فضای مجازی
یکی از بحران آفرین ترین جوانب فضای مجازی در رابطه با سلامت روانی کودکان گرفتن هویت دینی و ملی از آنهاست. امروزه نهادهای فضای مجازی ارزش ها و هویت دینی و شخصیتی کودکان را از آنها می گیرند. هرچقدر هم کودکی در یک خانواده مذهبی و با آداب و رسوم دینی و شخصیتی بزرگ شود با قرار گرفتن در فضای مجازی و مواجه با ضد ارزش ها به جای ارزش ها ممکن است دیر یا زود هویت ملی و یا شخصیتی خود را از دست بدهد.
اختلال در سلامت روانی کودکان با استفاده ناصحیح از فضای مجازی
در اثر استفاده ناصحیح از فضای مجازی کودکان دچار تضادهای شخصیتی و فرهنگی می شوند. کودکانی که در آغاز دوره نوجوانی به دنبال شکل دهی هویت خود و شخصیتشان هستند، به ناچار هویت ملی خود را به واسطه استفاده ناصحیح از فضای مجازی در این فضا می یابند.
ابتلا به افسردگی و تنهایی مفرط در اثر اعتیاد به فضای مجازی
به جای اینکه کودکان زمان خود را صرف داشتن اوقات خوش با والدین بکنند به فضای مجازی روی می آورند و دوستی های کوتاه تر مجازی را به دوستان واقعی ترجیح می دهند که در نهایت همگی منجر به ایجاد افسردگی مفرط در کودکان می شود و دوری از تعاملات اجتماعی و رابطه با والدین می گردد.
به خطر افتادن سلامت روانی و فیزیکی کودکان
یکی از خطرناک ترین جنبه های بحران آفرین استفاده از فضای مجازی قرار دادن کودکان در معرض سو استفاده های جنسی می باشد. کودکانی که آزادی کامل در استفاده از سایت های مختلف فضای مجازی را دارند و بدون توجه والدین محتوای فیلم های مستهجن را تماشا می کنند یا در خلوت وارد اتاق های چت و سایت های دوست یابی می شوند اغلب کودکانی هستند که مورد سو استفاده جنسی قرار می گیرند.
جمع بندی
در نتیجه از آنجایی که سلامت روانی کودکان در فضای مجازی همواره در خطر است لازم است والدین برای رفع آن باید کمک مشاوران و مسولین اقداماتی را انجام دهند. با شرکت در دوره های آموزشی استعدادیابی و استعداد پروری می توانید با روش های مختلفی که از آسیب دیدن فرزندتان در فضای مجازی جلوگیری می کند، آشنا شوید.
منابع :
https://ashevilleacademy.com/blog/social-medias-effects-moral-development-youth/amp/
